مقدمه
از ابتدای زندگی انسان یکی از حرفه‌هایی که جهت ادامه زندگی و رفاه بوده، حمل و نقل به شیوه‌های گوناگون بوده است. بسیاری از افراد در گذشته با حمل و نقل بذر کشاورزی، محصولات مختلف و مایحتاج زندگی، امور خود را می‌گذراندند. در زمان قدیم انسان برای اینکه بتواند حمل و نقل را به روش راحت‌تری به انجام برساند، چرخ را اختراع کرد و حیوانات مختلفی را برای حمل و نقل به کار بست. با توجه به این شرایط به مرور زمان حمل و نقل به روش‌های گوناگونی انجام شد. در کشور ما همه حمل و نقل به همین صورت آغاز شده و تاریخچه حمل و نقل در ایران هم به همین ترتیب بوده است.
حمل و نقل این روزها در کشورمان به روش‌های مختلفی به انجام می‌رسد. در این مطلب شرکت نماگستر پرشیا تصمیم داریم به بررسی تاریخچه حمل و نقل در ایران از گذشته تا به امروز صحبت کنیم و هر یک از روش‌های حمل و نقل را مورد بررسی قرار دهیم. برای اطلاعات بیشتر در خصوص حمل و نقل در ایران، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
حمل و نقل
پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با تاریخچه حمل و نقل در ایران صحبت کنیم، به بررسی تاریخچه حمل و نقل در جهان می‌پردازیم. اولین شیوه حمل و نقلی که در جهان مورد استفاده قرار گرفت، حمل و نقل جادهای بود که به وسیله حیوانات به انجام می‌رسید. با گذشت زمان مردم از ارابه‌های بزرگ برای حمل و نقل‌های زمینی خود استفاده کرده‌اند و این روش مرسوم شد. با گذشت زمان و همچنین رونق گرفتن موضوع تجارت در سراسر دنیا، حمل و نقل دریایی شروع به کار کرد.
اوایل از کشتی‌های بادبانی برای حمل و نقل دریایی استفاده می‌شد، اما به مرور زمان و با اختراع نیروی بخار و همچنین به کمک ذغال سنگ، کشتی‌های بخار ساخته شدند و مورد استفاده قرار گرفتند. بعدها نیز با استفاده از همین نیروی بخار و ذغال سنگ، حمل و نقل ریلی کار خود را آغاز کرد. با پیدا شدن سوخت‌های فسیلی، کشتی‌های گوناگون با سوخت گازوئیل و همچنین موتورهای دیزلی مورد استفاده واقع شدند. پس از آن نیز هواپیماها، بالن و دیگر وسایل برای حمل و نقل در امور نظامی، مسافرتی، تجاری و سایر مورد از آن دست، به کار گرفته شدند. در کل باید بگوییم که موضوع حمل و نقل به قدری وسیع و گسترده است که باید برای تعریف آن از گذشته تا به امروز، چندین کتاب مختلف نوشت.
تاریخچه حمل و نقل در ایران
کشور ما دارای تمدن باستانی بسیار کهن است. با توجه به این موضوع سابقه بسیار طولانی و درخشانی در زمینه تاسیس راه، حمل و نقل،، باربری و سایر موارد از این دست دارد. حمل و نقل در ایران به طور مداوم از دوره باستان تاکنون وجود داشته است. از این رو خصوصیات و شرایط حاکم بر کشورمان را به نوعی می‌توان علت اصلی ایرانیان به موضوع راه‌سازی و بالا بردن میزان مهارت در این زمینه بیان کرد.
جالب است بدانید که ایرانیان ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در زمینه ساخت شناور و دریانوردی فعالیت داشتند و همین موضوع سبب شد تا ایرانیان قرن‌ها حاکمیت دریاهای اطراف را داشته باشند. موقعیت جغرافیایی، تمدن ایرانیان و رابطه خوب ایرانیان به مصر و ملت‌های خاورمیانه سبب شد که حمل و نقل زمینی و دریایی از همان دوران در ایران رونق بیشتری پیدا کند. قبل از آن حمل و نقل جادهای به طور شهر به شهر در کشورمان به انجام می‌رسید.
پیشرفت حمل و نقل در ایران
با گذشت زمان در دوره حکومت اشکانیان، حمل و نقل و سیستم‌های باربری شکل جدی‌تری به خود گرفت و در واقع گسترده‌تر از گذشته شد. در دوره ساسانیان موضوع تجارت و حمل و نقل تا جایی پیشرفت داشت که حمل و نقل و همچنین تجارت‌های بین‌المللی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار شد. در زمان ساسانیان بود که حمل و نقل و تجارت میان ایران و کشورهای اروپایی و آفریقایی شروع شد
در جریان قرن ۱۸ و ۱۹، تغییراتی که از طریق کامل شدن فنی وسایل نقلیه به وجود آمد، انگیزه‌های بسیار زیادی را در زمینه تغییرات بنیادی نظام‌های حمل و نقل ایجاد کرد. با توجه به این مسأله، سرعت و همچنین کارایی خدمات حمل و نقل و جابجایی افزایش بسیار زیادی پیدا کرد.
در این بین با انقلاب صنعتی و پیشرفت‌های بسیار زیاد در زمینه تکنیک حمل و نقل در دنیا، کشور ایران که به طور اغلب در مسیر جاده ابریشم که جزو بهترین جادهای دنیا به حساب می‌آمد و لقب شاهزاده بین‌المللی را یدک می‌کشید، تجارت‌های بین‌المللی خود را انجام می‌‌داد، به یکی اولین کشورهای دنیا تبدیل شد، که با استفاده از حمل و نقل، سود خوبی را به دست می‌آورد. بعدها نیز ایران با استفاده از روش‌های دریایی، هوایی و ریلی توانست به موفقیت‌های بسیار زیادی در زمینه حمل و نقل برسد. تاریخچه حمل و نقل در ایران به طور کلی، درخشان بوده است.
تاریخچه حمل و نقل اتوبوسی در ایران
شیوه حمل و نقل جادهای، در واقع بزرگ‌ترین و بهترین شبکه حمل و نقل کشورمان به حساب می‌آید. با استفاده از این روش حمل و نقل می‌توان به کلیه مناطق دسترسی داشت. تنوع بسیار زیاد وسیله نقلیه در روش حمل و نقل جادهای و نیز هزینه مقرون به صرفه استفاده از حمل و نقل به این روش، باعث شده که حمل و نقل جادهای در کشورمان از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار شود.
یکی از وسایل نقلیه خوب و محبوب برای شیوه حمل و نقل جادهای، اتوبوس می‌باشد. با پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی، هر روز مدل‌های مجهزتری و بروزتری وارد بازار شد و توانست این روش حمل و نقل در ایران را با رونق بیشتری همراه کند. برای اینکه بخواهید از اتوبوس استفاده کنید، هزینه بسیار مناسبی را پرداخت خواهید کرد. حمل و نقل جادهای با استفاده از اتوبوس، بدون تردید جایگاه بسیار ویژه‌ای را در تاریخچه حمل و نقل در ایران به خود اختصاص داده است.
تاسیس اداره حمل و نقل در ایران
استفاده از اتوبوس برای حمل و نقل با اینکه سرعت و میزان جابجایی‌ها را با افزایش بسیار زیادی همراه کرده بود، اما مشکلاتی هم داشت و سبب شد مردم نارضایتی‌های خود را اعلام کنند. با توجه به این موضوع دولت‌مردان وقت در سال ۱۲۹۸ شمسی تصمیم گرفتند که قوانینی را برای استفاده بهتر از اتوبوس تنظیم کنند. از این رو یک اداره با هدف مدیریت امور حمل و نقل تاسیس شد.
بعد از تاسیس این اداره بسیاری از مشکلات مردم حل شد. از بهترین خدماتی که توسط این اداره ارائه شد می‌توان به مشخص کردن زمان کار اتوبوس‌ها، تعیین هزینه کرایه، صادر کردن پلاک‌های شناسایی برای کلیه اتوبوس‌ها و همچنین به وجود آوردن آیین‌نامه انضباطی اشاره کرد. با گذشت زمان مقدار تعداد خطوط اتوبوس فعال افزایش پیدا کرد.
در سال ۱۳۲۰ شمسی تعداد اتوبوس‌های پایتخت که در زمینه حمل و نقل مسافر فعالیت داشت، به ۱۰۰ عدد رسید. در سال ۱۳۳۱ دولت با وارد کردن شرکت‌های خصوصی به سیستم حمل و نقل جادهای، تصمیم داشت تا سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب این سیستم کند و بتواند از این راه به درآمدزایی برسد. تاسیس اداره حمل و نقل یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخچه حمل و نقل در ایران می‌باشد.
نکاتی در مورد حمل و نقل زمینی در ایران
همانطور که در ابتدای مطلب نیز عنوان شد، حمل و نقل زمینی و یا جادهای به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و البته بهترین روش‌های حمل و نقل در ایران است. کشور ما تعداد بسیار زیادی راه آسفالت دارد که اکثر شهرها را به هم وصل می‌کند. دقت داشته باشید که طول جادهای ایران تا سال ۹۵ هجری شمسی چیزی حدود ۸۷۱۵۵ کیلومتر بود. این میزان به ۲۰۴۱ کیلوتر آزادراه، ۴۲۶۰۱ راه‌های فرعی، ۲۵۵۳۷ جاده‌های اصلی و ۱۶۶۲۶ کیلومتر بزرگراه تقسیم‌بندی می‌شود. حمل و نقل جادهای در کشورمان با توجه به یارانه‌ای که از سوی دولت به طور غیرمستقیم و مستقیم به مردم داده می‌شود، ارزان می‌باشد.
حمل و نقل دریایی در ایران
تاریخچه حمل و نقل در ایران به روش دریایی نیز بسیار درخشان است. حمل و نقل به این روش از گذشته تا به امروز رونق بسیار زیادی در کشورمان داشته است. در ایران حمل و نقل به روش دریایی بین جزایر و بنادر مختلف به انجام می‌رسد. برای مثال خط دریایی بندرعباس تا جزیره قشم با استفاده از قایق‌های موتوری تندرو، به طور روزانه مسافرات بسیار زیادی را از سمت اسکله شهید حقانی به اسکله شهید ذاکری واقع در جزیره قشم منتقل می‌کند. خط دریایی جزیره هرمز تا بندر سیریک نیز به همین ترتیب است و در سال ۹۴ هجری شمسی تاسیس شده است.
جالب است بدانید حمل و نقل دریایی میان جزایر و بنادر کشورمان به بنادر کشورهای همسایه نیز رونق بسیار زیادی دارد. برای مثال به وسیله کشتیرانی والفجر از خط دریایی بندر عباس به سمت دبی، مسافرین بسیار زیادی به کشور امارات حمل و نقل می‌شوند. به علاوه جابجایی کالا و بار هم میان بنادر مشهور کشورمان مثل بندر امام خمینی، بندرعباس، بندر امیرآباد، بندرانزلی، بندر چابهار، بندر بوشهر و …به بنادر بسیار مشهور و مهم دنیا مانند بندر دبی، هنگ کنگ، شانگهای، بمبئی و … به انجام می‌رسد.
حمل و نقل هوایی در ایران
حمل و نقل هوایی نیز جایگاه بسیار خوبی در تاریخچه حمل و نقل در ایران دارد. کشورمان بالغ بر ۷۰ فرودگاه دارد و به طور روزانه پروازهای داخلی و خارجی بسیار زیادی برای حمل و نقل مسافر و بار به انجام می‌رسد. نخستین فرودگاه کشورمان در سال ۱۹۶۳ کار خود را آغاز کرد. امروزه هم سیستم حمل و نقل هوایی رونق بسیار زیادی در کشورمان دارد.
حمل و نقل ریلی در ایران
حمل و نقل ریلی نیز به منظور جابجایی مسافر از شهر به شهری دیگری به انجام می‌رسد. البته از این سیستم حمل و نقل برای حمل و نقل بارهای ریز و درشت نیز استفاده می‌کنند. به طور کلی سیستم حمل و نقل ریلی نیز در بین مردم بسیار محبوب است. کشورمان از ۱۱۱۰۶ کیلومتر مسیر راه‌آهنی برخوردار است.
سخن پایانی
در این مطلب تصمیم داشتیم نگاهی به تاریخچه حمل و نقل در ایران بپردازیم. حمل و نقل از گذشته تا به امروز یکی از راه‌های تجارت در کشورمان بوده است و افراد بسیار زیادی در این سیستم فعالیت دارند. حمل و نقل جادهای، هوایی و دریایی در کشورمان هائزاهمیت هستند و هر یک از آن‌ها دارای خصوصیات منحصر به فرد می‌باشند.
